Фаҳмондадиҳии муқаррароти нави қонунгузории андоз

Барои фаҳмондадиҳии муқаррароти нави қонунгузории андоз Кумитаи андози назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон 27 январи соли 2021 бо иштироки намояндагони Асотсиатсияи Ташкилотҳои Маблағгузории Хурди Тоҷикистон семинари омӯзишӣ баргузор намуд. Ғайр аз он, ҳангоми интервю якчанд саволҳо ошкор карда шуданд:

1. Ташкилоти қарз, бинобар сабаби надоштани шартнома бо дилхоҳ шабакаи иҷтимоӣ (мисол бо шабакаи иҷтимоии Facebook ва ё YouTube) ба корманди худ, ки махсус барои пешбурди маркетинг машғул аст, корти бонкӣ мекушояд ва пардохти хизматрасонӣ барои рекламаи ташкилоти қарзӣ ба хизматрасонанда, яъне ба Facebook ё YouTube тавассути корти бонкии ин корманд амалӣ шуда, дар ин самт пардохткунандаи хизматрасонӣ ба сифати шахси воқеӣ баромад менамояд. Дар чунин сурат оё ташкилоти қарзӣ агенти андоз ба ҳисоб меравад? Зеро, дар ин ҳолат чунин ба назар мерасад, ки ААИ аз ҳисоби шахси воқеъӣ гирифта шуда, дар асл хизматрасонии рекламавӣ ба ташкилоти қарзӣ пешниҳод мегардад.

Инчунин, агар ташкилоти қарзӣ ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаро оиди аз корти бонкии корманд пардохтшудаи ААИ -ро пешниҳод карда тавонад, пас дар ин ҳолат ташкилоти қарзӣ набояд ҳамчун агенти андоз ба ҳисоб равад.

Зеро хизматрасонии мазкур алакай аз ҷониби шабакаи иҷтимоии хизматрасонанда бо дарназардошти андози дахлдор пешниҳод гардидааст.

Ҷавоб. Тибқи моддаи 193¹ КА ҶТ шахсони хориҷие, ки мустақиман ё тавассути шахсони миёнарав ба шахсони воқеӣ хизматрасониҳои электрониро анҷом медиҳанд ва маҳалли чунин хизматрасониҳо ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳисоб меравад, ҳамчун андозсупоранда эътироф мегарданд. Маҳалли ҷойгиршавии ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳисоб меравад, агар яке аз шартҳои зерин иҷро гарданд:

• маҳалли зисти харидор Ҷумҳурии Тоҷикистон бошад;

• маҳалли ҷойгиршавии ташкилоти қарзӣ ё ташкилоти дигаре, ки дар он суратҳисоб кушода шудааст ва он аз ҷониби харидор барои пардохти ҳаққи хизматрасонӣ истифода мешавад, ё оператори маблағҳои пулии электронӣ, ки тавассути он харидор ҳаққи хизматрасониро пардохт менамояд, дар Ҷумҳурии Тоҷикистон воқеъ бошад;

• суроғаи шабакавии харидор, ки ҳангоми харидории хизматрасониҳо истифода мегардад (гардидааст), дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба қайд гирифта шуда бошад;

• рамзи байналмилалии кишваре, ки рақами телефонии он барои харидорӣ ё пардохти ҳаққи хизматрасониҳо истифода шудааст, ба Ҷумҳурии Тоҷикистон тааллуқ дошта бошад

Агар хизматрасониҳои электронӣ ба шахсони ҳуқуқӣ, соҳибкорони инфиродии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва муассисаҳои доимии шахсони ҳуқуқии хориҷӣ анҷом дода шаванд, пас шахсони мазкур – харидорони чунин хизматрасониҳо агентҳои андоз эътироф карда мешаванд.

Анҷом додани хизматрасониҳои электронӣ аз ҷониби шахсони хориҷӣ-миёнаравҳое, ки фаъолияти соҳибкориро ҷиҳати ташкили ҳисоббаробаркунӣ бо иштироки шахсони воқеӣ дар асоси шартномаҳои супориш, комиссия, агентӣ ва шартномаҳои дигари ба он алоқаманд бо шахсони хориҷии анҷомдиҳандаи чунин хизматрасониҳо амалӣ менамоянд, барои мақсадҳои боби мазкур агенти андоз эътироф карда мешаванд.

Агар хизматрасониҳои электронӣ бо иштирок дар ҳисоббаробаркуниҳои силсилаи пайдарҳамии якчанд шахсони ҳуқуқӣ-миёнаравон анҷом дода шаванд, агенти андоз шахси хориҷӣ-миёнараве дониста мешавад, ки новобаста ба мавҷудияти шартнома бо шахсони хориҷии анҷомдиҳандаи чунин хизматрасониҳо дар ҳисоббаробаркуниҳо бо шахсони воқеӣ бевосита иштирок менамояд.

Дар ҳолате, ки харидори хизматрасониҳои рекламавӣ шахсони воқеӣ мебошанд, онҳо агентҳои андоз эътироф карда намешавад.

2. Дар қисмҳои 1, 2 ва 3 моддаи 191¹ Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон мафҳуми “шахсони миёнарав” зикр шудааст ва мехостем оиди ин мафҳум равшанӣ андохта шавад, ки ба ҳайси нафарон мушаххасан киҳо баромад намуда метавонанд? Инчунин савол ба миён меояд, ки ташкилотҳои қарзӣ ҳангоми қабули пардохти шахси воқеӣ барои хизматрасонии электронӣ ва гузарондани маблағи он ба шахсони хориҷӣ агенти андоз мебошад ё не?

Ҷавоб: Агар хизматрасониҳои электронӣ ба шахсони ҳуқуқӣ, соҳибкорони инфиродии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва муассисаҳои доимии шахсони ҳуқуқии хориҷӣ анҷом дода шаванд, пас шахсони мазкур – харидорони чунин хизматрасониҳо агентҳои андоз эътироф карда мешаванд.

Дар натиҷа, ташкилотҳои қарзӣ, ки резидентҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошанд, ки имконияти пардохти хизматрасонии электронии хориҷиро фароҳам овардаанд, ба категорияи агентҳои андоз дохил карда намешаванд.

3. Дар ташкилотҳои қарзӣ ҳамёнҳои электронии шахсони воқеӣ мавҷуданд. Ташкилоти қарзӣ бо ғайрирезидент, ки номгӯи хизматрасониҳои электронии ширкатҳои гуногунро дорад (аз ҷумла рекламаи шабакаҳои иҷтимоӣ: Фейсбук, Ютуб ва ғайра) шартнома оиди қабули пардохтҳоро мебандад ва уҳдадор мешавад, ки бо чунин хизматрасониҳо ғайрирезидентро ба шахси воқеӣ бо тариқи терминалҳо, иквайринг ва бонкинги мобилӣ ҷорӣ намояд. Ташкилоти қарзӣ барои хизматрасонии мазкур ҳаққи комиссия мегирад ва маблағи хизматрасониро ба агенти ғайрирезиденти ширкатҳои интернетӣ пардохт мекунад. Дар чунин сурат ташкилоти қарзӣ агенти андоз ё миёнарав, ки дар моддаи 193 қисми 3 ва 4 Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ шудаанд, ҳамчун андозсупорада ба ҳисоб меравад?

Бояд зикр намуд, ки дар ҳолати тавассути терминалҳо пардохт шудани хизматрасонии ғайрирезидент шахси воқеӣ танҳо дар терминал хизматрасониро интихоб мекунад ва онро нақдӣ пардохт карда, дар ин маврид ташкилоти қарзӣ ҳамчун миёнарав баромад менамояд, яъне маблағҳои шахсони воқеъӣ тавассути ташкилоти қарзӣ ба ғайрирезидент пардохт мегардад.

Ҷавоб: Агар хизматрасониҳои электронӣ ба шахсони ҳуқуқӣ, соҳибкорони инфиродии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва муассисаҳои доимии шахсони ҳуқуқии хориҷӣ анҷом дода шаванд, пас шахсони мазкур-харидорони чунин хизматрасониҳо агентҳои андоз эътироф карда мешаванд. Анҷом додани хизматрасониҳои электронӣ аз ҷониби шахсони хориҷӣ-миёнаравҳое, ки фаъолияти соҳибкориро ҷиҳати ташкили ҳисоббаробаркунӣ бо иштироки шахсони воқеӣ дар асоси шартномаҳои супориш, комиссия, агентӣ ва шартномаҳои дигари ба он алоқаманд бо шахсони хориҷии анҷомдиҳандаи чунин хизматрасониҳо амалӣ менамоянд, барои мақсадҳои боби мазкур агенти андоз эътироф карда мешаванд.

4. Оид ба қисми 2 моддаи 193¹ Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон мисоли мушаххас оварда шавад, ки оё ташкилоти қарзӣ, ки ҳангоми аз ҷониби шахси ҳуқуқие, ки дар ташкилоти қарзӣ суратҳисоб дорад ва тавассути ин суратҳисоб хизматрасониҳои электрониро аз ғайрирезидент мехарад, ҳамчун агенти андоз ба ҳисоб меравад?

Ҷавоб. Дар ҳолате, ки шахси ҳуқуқӣ дар ташкилоти қарзӣ суратҳисоб дорад ва хизматрасониҳои электрониро тавассути суратҳисоби худ пардохт менамояд, ташкилоти қарзӣ агенти андоз намебошад.

5. Чӣ тарз дар ин самти нави андозбандӣ амалиётҳои мизоҷони ташкилотҳои қарзӣ, ки тавассути низомҳои пардохтии байналмиллалӣ анҷом дода шудаанд, назорат карда мешаванд?

Ҷавоб. Тибқи моддаи 193⁴ КА ҶТ шахсони хориҷӣ (агентҳои андоз) эъломияи андозро дар шакли муқаррарнамуда дар шакли электронӣ тариқи утоқи шахсӣ пешниҳод менамоянд. Дар эъломия арзиши умумии хизматрасонӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷомдодашуда қайд гардидааст. Из этой стоимости вычитается 18% приходится на НДС.

6. Тартиби ҳисоботсупории ташкилотҳои қарзӣ дар ин самт чи гуна ба роҳ монда мешавад? Даврияти ҳисоботсупорӣ ва дарбаргирии маълумоти чунин ҳисобот чи тарз мебошад? Чунин ҳисобот аз ҷониби ташкилотҳои қарзӣ бо кадом усул (тарз) бояд дастрас шавад?

Ҷавоб. Дар ин ҳолат ташкилотҳои қарзии резидентӣ барои бақайдгирӣ бо мақсади андозбандӣ ниёз надоранд, зеро онҳо агенти андоз эътироф намешаванд.

7. Вобаста ба мафҳуми «хизматрасониҳои электронӣ» амалҳои «ҳифз, нигоҳдошт, коркард ва интиқоли маълумот (иттилоот)» чӣ гуна фаҳмида мешаванд? Зеро, мафҳумҳои мазкур маълумотҳо ва амалиётҳои гуногунро дарбар мегиранд ва хубтар мешуд, агар амалиётҳои таҳти мафҳумҳои зикршуда қарор гирифтаро бо мисолҳои намунавӣ нишон медодед.

Ҷавоб. «Яндекс» яке аз намунаҳои як ширкати хориҷӣ мебошад, ки иттилоотро дар шакли электронӣ нигоҳ медорад ва коркард мекунад. Ин ширкат хизматрасонӣ барои нигоҳдории иттилоот дар «Яндекс.Диск» пешниҳод мекунад. Яндекс.Диск сервиси абриест, ки барои нигоҳдории, коркард ва интиқоли маълумот дар серверҳои «абр» имконият медиҳад. Хизматрасонӣ «абр»-и ройгонро то 20 Гб пешниҳод мекунад, аммо барои васеъ кардани фазои мавҷудаи диск имконоти пулакӣ мавҷуданд. Агар шахси воқеӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ин хизматрасониро харад, пас «Яндекс» супорандаи ин андоз мешавад.

8. Агар субъекти андозбандӣ ширкати хориҷӣ бошад, вале амалиёт аз ҷониби шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дар он замон дар хориҷа қарор дорад сурат гирад ё ин ки ҳангоме, ки шаҳрванди хоричӣ амалиётро дар мағозаи интернетии хориҷӣ тавассути корти бонкии ташкилоти қарзии Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом диҳад ё ин ки харид аз мағозаи интернетии хориҷӣ бо истифода аз корти бонкии ташкилоти қарзии хориҷӣ аз ҷониби шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ шавад, пас дар ин самт қонунгузории соҳавии андоз чи гуна татбиқ мегардад?

Ҷавоб. Маҳалли ҷойгиршавии ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳисоб меравад, агар яке аз шартҳои зерин иҷро гарданд:

• маҳалли зисти харидор Ҷумҳурии Тоҷикистон бошад;

• маҳалли ҷойгиршавии ташкилоти қарзӣ ё ташкилоти дигаре, ки дар он суратҳисоб кушода шудааст ва он аз ҷониби харидор барои пардохти ҳаққи хизматрасонӣ истифода мешавад, ё оператори маблағҳои пулии электронӣ, ки тавассути он харидор ҳаққи хизматрасониро пардохт менамояд, дар Ҷумҳурии Тоҷикистон воқеъ бошад;

• суроғаи шабакавии харидор, ки ҳангоми харидории хизматрасониҳо истифода мегардад (гардидааст), дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба қайд гирифта шуда бошад;

• рамзи байналмилалии кишваре, ки рақами телефонии он барои харидорӣ ё пардохти ҳаққи хизматрасониҳо истифода шудааст, ба Ҷумҳурии Тоҷикистон тааллуқ дошта бошад.

9. Хариди Quasi-cash чи гуна танзим мешавад? Аз ҷумла, пур кардани ҳамёни Киви, Яндекс Деньги, Вэбмани ва ғайра?

Ҷавоб. Ширкатҳои хориҷӣ, аз қабили «Киви», «Яндекс», «Вэбмани» ва ғайра ӯҳдадор мешаванд, ки агар ба шахсони воқеӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон хизматрасониҳои электронӣ пешниҳод кунанд, худро дҳар мақомоти андози ҶТ ба ҳисоб гиранд ба буҷети Ҷумҳурии Тоҷикистон 18% ААИ супоранд.

10. Умуман дар робита ба тағйиротҳои воридшудаи қонунгузории андоз дар ин самт мафҳуми «агенти андоз» ба таври равшан шарҳ дода шавад, зеро гуногунфаҳмиҳои бисёр дар муносибатҳои ба миён омада ҷой доранд?

Ҷавоб. Агар хизматрасониҳои электронӣ ба шахсони ҳуқуқӣ, соҳибкорони инфиродии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва муассисаҳои доимии шахсони ҳуқуқии хориҷӣ анҷом дода шаванд, пас шахсони мазкур-харидорони чунин хизматрасониҳо агентҳои андоз эътироф карда мешаванд

Анҷом додани хизматрасониҳои электронӣ аз ҷониби шахсони хориҷӣ-миёнаравҳое, ки фаъолияти соҳибкориро ҷиҳати ташкили ҳисоббаробаркунӣ бо иштироки шахсони воқеӣ дар асоси шартномаҳои супориш, комиссия, агентӣ ва шартномаҳои дигари ба он алоқаманд бо шахсони хориҷии анҷомдиҳандаи чунин хизматрасониҳо амалӣ менамоянд, барои мақсадҳои боби мазкур агенти андоз эътироф карда мешаванд.

Агар хизматрасониҳои электронӣ бо иштирок дар ҳисоббаробаркуниҳои силсилаи пайдарҳамии якчанд шахсони ҳуқуқӣ-миёнаравон анҷом дода шаванд, агенти андоз шахси хориҷӣ-миёнараве дониста мешавад, ки новобаста ба мавҷудияти шартнома бо шахсони хориҷии анҷомдиҳандаи чунин хизматрасониҳо дар ҳисоббаробаркуниҳо бо шахсони воқеӣ бевосита иштирок менамояд.